bilgi@alanbaskanligi.gov.tr

0212 455 32 12

Dünya Mirası Kavramı

İnsanlığın ortak mirası olarak kabul edilen evrensel değerlere sahip kültürel ve doğal sitleri dünyaya tanıtmak, toplumda söz konusu evrensel mirasa sahip çıkacak bilinci oluşturmak ve çeşitli sebeplerle bozulan, yok olan kültürel ve doğal değerlerin yaşatılması için gerekli işbirliğini sağlamak amacıyla Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO’nun) 17 Ekim – 21 Kasım 1972 tarihleri arasında Paris’te yapılan 16. Genel Konferansının 17. Oturumunda; sorunun uluslararası bir sözleşme konusu yapılmasına karar verilmiş ve 16 Kasım 1972’de “Dünya Kültürel ve Doğal Mirası’nın Korunmasına Dair Sözleşmesi”ni kabul ederek, tüm dünya uluslarının sahip oldukları kültürel ve doğal varlıkların, uluslararası bir platformda korunması ve gelecek nesillere aktarılması için tarihi bir adım atmıştır.

Bu Sözleşme ile insanlık tarihi boyunca farklı kültür ve medeniyetler tarafından ortaya konan, bu ortak geçmişin farklı evrelerine, aşamalarına, zenginlik ve farklılığına ışık tutan varlıklar, “birinin kaybı tüm insanlık hafızasının kaybıdır” anlayışıyla koruma altına alınmıştır. Sözleşmeye göre bulundukları ülke tarafından korunması garanti edilen ve “üstün evrensel değere” sahip olan bütün kültürel ve doğal varlıklara “dünya mirası”, bu varlıkların yer aldığı listeye ise Dünya Mirası Listesi denmektedir.

UNESCO Dünya Mirası Konvansiyonu’nun amacı:

• Ülkeleri Dünya Mirası Konvansiyonu’nu imzalamaya teşvik etmek ve bu sayede bu ülkelerin doğal ve kültürel mirasının korunmasını garanti altına almak,

• Konvansiyona Taraf olan devletleri, ulusal sınırları içindeki doğal ve kültürel değer taşıyan bölgelerin Dünya Mirası Listesi’ne dâhil edilmesi için teşvik etmek,

• Konvansiyona Taraf olan devletleri, Dünya Mirası bölgelerinin muhafaza durumu üzerine yönetim planları geliştirmeye ve raporlama sistemleri oluşturmaya teşvik etmek,

• Teknik destek ve profesyonel eğitim olanakları sunarak Konvansiyona Taraf olan ülkelerin Dünya Mirası’nı korumalarına yardımcı olmak,

• Acil tehdit altındaki Dünya Mirası Alanları için acil durum yardım desteği sağlamak,

• Dünya Mirası’nın muhafazası için Konvansiyona Taraf olan ülkelerin toplum bilincini artırıcı faaliyetlerine destek vermek,

• Kendi kültürel ve doğal mirasılarının muhafazası hususunda yerli halkın katılımını teşvik etmek,

• Dünya’nın kültürel ve doğal mirasının muhafazası hususunda uluslararası işbirliğini teşvik etmektir.

Konvansiyon kapsamında ayrıca taraf devlet temsilcilerinden müteşekkil Dünya Mirası Komitesi, Sekreterya olarak Komite’ye yardımcı olmak üzere merkezi Paris’te bulunan Dünya Mirası Merkezi, Dünya Mirası Listesi, Tehlikede Olan Dünya Mirası Listesi ve Dünya Mirası Fonu oluşturulmuştur. Dünya Mirası Komitesi taraf devletlerin yaptığı başvuruların, belirlediği kriterlere haiz olup olmadığını ICOMOS, ICCROM ve IUCN gibi uluslararası uzmanların yer aldığı kurumların yardımıyla değerlendirmekte ve varlıkları kültürel (cultural heritage), doğal (natural heritage) ve karışık (mixed heritage) varlıklar olmak üzere 3 grupta tasnif etmektedir.

2021 itibariyle, Dünya Mirası Listesi’nde; 897 kültürel, 218 doğal, 39 karma varlık olmak üzere toplam 1154 varlık yer almaktadır. Bunlardan; 52 varlık ise Tehlikede Altındaki Dünya Mirası Listesi’nde yer almaktadır.

(Dünya Mirası Sözleşmesi’ne göre taraf devletlerin sorumluluklarına Dünya Mirası Sözleşmesi Uygulama Rehberi I.C.15 ‘ten ulaşabilirsiniz.)